Timing

Het allermoeilijkste bij het opvoeden van een pup is het timen, het isoleren, van het juiste gedrag.

Wat is nu vaak het probleem als wij onze hond iets nieuws aan het leren zijn? We zijn te laat met het geven van de beloning. Een hond plakt immers het laatste gedrag (globaal gesteld) aan de daarop volgende beloning.

Stel; we zijn de hond aan het leren dat hij moet gaan liggen als jij het zegt. En jawel het lukt!
Je bent apetrots en vindt dat de hond wel een beloning heeft verdiend voor deze topprestatie. Je wilt hem over zijn bol aaien maar vlak daarvoor gaat Junior weer zitten.
Toch aai je hem, hij lag immers even. Fout!
Nu krijgt Junior de beloning voor het gaan zitten, niet voor gaan liggen.
Als je dat een paar keer doet zal Junior gaan liggen en daarna meteen weer gaan zitten.

Het overkomt ons regelmatig dat we niet snel genoeg kunnen zijn en het verkeerde gedrag belonen.
De hond leert dan niet wat wij hem willen leren. We hebben dus behoefte aan een seintje dat in die fractie van een seconde tegen de hond zegt ‘knappe hond; exact dit is wat de baas bedoelde’.

De clicker

Voor dat seintje gebruiken we een clicker.
Het is een soort doosje met een metalen stripje erin.
Als je erop drukt dan maakt het een kort specifiek geluidje.
Het klink altijd hetzelfde en dat maakt het voor de hond heel duidelijk.

Associatieleren

Een hond leert door een verbinding te leggen tussen hetgeen hij op dat moment doet en het gevolg daarvan.
Krijg ik een beloning of krijg ik geen beloning?
Het leggen van de verbinding tussen het gedrag en de beloning (associatieleren) gebeurt in heel korte tijd. In een fractie van een seconde!
Omdat je met een clicker als seintje heel nauwkeurig het juiste gedrag kan isoleren wordt de verbinding tussen het gedrag en de beloning beter en sneller gelegd.

Natuurlijk moet het seintje “yes, je doet het goed” ook een daadwerkelijke betekenis hebben voor de hond. Om daadwerkelijk een betekenis aan de clicker te geven, geven we na een click een brokje of iets anders dat door het dier als beloning wordt ervaren.
We gaan de hond dus leren dat click betekent; “wat je nu aan het doen bent is wat de baas bedoelt, je beloning komt eraan”.
De tijd tussen de click en het voedsel kan dan eventjes langer zijn want het gedrag dat je wilde hebben is al geïsoleerd door de click.

Na de click krijgt de hond altijd zijn beloning. Meestal is dat een primaire bekrachtiger zoals voedsel omdat een dier daar nu eenmaal vaak graag voor werkt, maar het kan ook een secundaire bekrachtiger zijn zoals een spelletje, een speelgoedje of een knuffel van de baas.

Je moet er erg goed op letten dat je de clicker nooit gaat gebruiken om aandacht van de hond te vragen. Een voorbeeldje; stel de hond loopt weg en jij clickt.
10 tegen 1 dat Junior omdraait en naar je toe komt omdat hij donders goed weet dat de beloning gaat volgen. Wat heeft Junior nu echter geleerd?
Weglopen, dat is wat de baas bedoelt, beloning komt eraan……
Pas op, dit is een grote valkuil en doet een goede methode geheel teniet.

Dat telt ook als je gaat clicken zonder beloningen te geven. Al snel geeft de hond dan de pijp aan Maarten.
Om de clicker heel krachtig te houden geef je een hond nooit zomaar een brokje zonder click. Eerst werken, dan pas salaris.

De clicker wordt eigenlijk alleen maar gebruikt om een nieuwe oefening aan te leren. Zodra de hond begrijpt wat de bedoeling is bouwen we de click weer af.
In het begin click je voor alles wat maar een klein beetje lijkt op het gedrag dat je hebben wilt, maar al snel beloon je alleen nog maar het gedrag dat echt ergens op lijkt en kan je steeds meer gedrag vragen voor 1 click. In een mooie vakterm noem je dit shapen.

Niet alleen wordt door middel van clickertraining het leerproces versneld; op deze manier leert een hond ook dat hij niet alleen maar moet luisteren als je eten in je hand hebt.

Toen je vroeger (of nu) op school zat was het uiteindelijke doel om een goed rapport te krijgen (voer) maar je werkte van dag tot dag om voor een proefwerk een goed cijfer te halen (click). Uiteindelijk leverden goede proefwerkcijfers een goed rapport op maar je werkte voor een goed cijfer.

Door het toevoegen van clickertaining aan onze methode is het gebruik van correctiemiddelen zoals de slipketting geheel overbodig geworden.
Gelukkig maar, want wij willen toch allemaal dat onze vriend naar ons luistert omdat hij het fijn vindt om te luisteren en niet omdat Junior bang is voor straf.

Al onze cursisten krijgen van ons een clicker cadeau. Mocht u er meerdere willen dan kosten ze €3,50 per stuk.
Het is natuurlijk niet verplicht om de clicker te gaan gebruiken. U kunt de lessen ook zonder de click “als timingsgeluidje” prima volgen. Met click gaat alles wel veel sneller, beter, effectiever en vooral leuker.

Operante conditionering

Clickertraining maakt voornamelijk gebruik van operante conditionering (“vrijwillig leren”). Alleen het aanleren van de clicker is gebaseerd op klassieke conditionering.
Bij operante conditionering maken we gebruik van het feit dat het gedrag van de hond een directe consequentie heeft. Direct betekent (vrijwel) onmiddellijk. Die consequentie is aangenaam of onaangenaam, en dat bepaalt of de hond het gedrag zal willen herhalen. Gedrag dat iets aangenaams oplevert wordt herhaald, gedrag dat niets of iets onaangenaams oplevert wordt niet herhaald.

Er is regelmatig spraakverwarring over de termen uit de operante conditionering, vandaar dat er in de folder begrippen uit de operante conditionering  wat dieper op deze materie wordt ingegaan.

Niet alleen voor kunstjes

Bij mensen die gewend zijn aan meer traditionele trainingsmethoden bestaat vaak de indruk dat de clickermethode goed werkt als je je hond kunstjes wilt leren, maar verder heb je er niet zo veel aan. Niets is echter minder waar. Bij PuppyStar maken we in de gedragstherapie vaak gebruik van de clickermethode, omdat honden hiermee razendsnel blijken te leren. Je bent dus in staat om heel snel vervangend gedrag in probleemsituaties aan te leren. Daarnaast kan je met deze methode met honden communiceren die met de traditionele methode onbereikbaar blijken te zijn. Zo hebben we met deze methode uitstekende resultaten geboekt in een aantal ‘probleemgevallen’:
• (angst)agressie naar andere honden en mensen
• agressie naar fietsers en joggers
• dove honden (waarbij de clicker vervangen werd door een lampje).

Klassikaal trainen

Een veel gehoorde misvatting is dat je met de clicker niet in een groep kan trainen, omdat de honden links en rechts geklik horen en daardoor niet meer weten wat voor wie bedoeld is.
Bij PuppyStar geven we al jarenlang les met een clicker in klassikaal verband, en dat gaat buitengewoon goed. De honden blijken zo op hun baas geconcentreerd te zijn dat ze precies weten waarvoor de click komt, en hoe ze die kunnen verdienen. Klassikaal “clicken” blijkt dus heel goed mogelijk te zijn, en daarmee is er niets meer dat een welwillende hondenschool tegenhoudt om deze methode toe te passen.

De voor- en nadelen van clickertraining

De clickermethode heeft een aantal belangrijke voordelen:

Snelheid
Nieuw gedrag aanleren is vaak een kwestie van minuten in plaats van uren of weken oefenen. Enkele keren per dag een paar minuten met de hond aan de gang, en de oefeningen zitten er in no-time in.

Vergevingsgezind
Met elke trainingsmethode maak je fouten. Met de clicker een fout maken is niet zo’n ramp, je doet er hooguit wat langer over voordat je bent waar je zijn wilt. De hond wordt niet beschadigd als je een fout maakt, hij loopt er geen trauma mee op en hij zal ook niet agressief worden door verkeerd gedoseerde pijnprikkels.

Goede relatie tussen baas en hond
Met de clickermethode loopt vrijwel elke hond te kwispelen bij alles wat er gebeurt. De hond heeft alle aandacht voor de baas, en de baas heeft alle aandacht voor de hond. Er ontstaat zo een erg goede relatie tussen baas en hond. Die relatie is gebaseerd op een vertrouwen dat nooit geschonden wordt.
Dit is iets waar je bij de traditionele methode alleen maar van kan dromen…..

Creativiteit
Omdat je gaat letten op gedrag dat bekrachtigd kan worden, kan je verwachten dat de hond creatief wordt. Als je eenmaal als clickertrainer bezig bent, en je ziet dat je hond zijn riem in zijn bek neemt, ga je denken: ‘dat kan ik gebruiken’!
Ik zou hem nu ‘breng je riem’, ‘pak vast’, ‘laat los’ of ‘geef’ kunnen leren. Als je hond blaft krijg je vanzelf ideëen over hoe je dit op commando zou kunnen laten doen, en je kan nog verder gaan door de hond te leren ‘tellen’ of vragen te beantwoorden door blaffen.

Omdat een clicker getrainde hond nooit gestraft wordt als hij een keer niet begrijpt wat de trainer bedoelt, leert hij allerlei gedrag aan te bieden in de hoop dat er wel een keer iets beloond zal worden. Deze creativiteit van de hond maakt het trainen na een tijdje steeds makkelijker, omdat je als trainer steeds meer kansen krijgt de hond te belonen en nieuw gedrag aan te leren.

Geen fysieke krachtmeting
Bij de traditionele methode zul je bij sommige honden als baas stevig in je schoenen moeten staan omdat je al je kracht nodig kunt hebben om de hond in toom te houden.
Bij de clicker methode is dit verleden tijd, als de hond op je let (en dat doet hij al snel, want je hebt immers een geweldige beloning in petto waar hij graag voor wil werken) heeft hij er geen behoefte aan om ergens anders heen te willen. Veel dingen kan je binnenshuis aanleren als het buiten donker, nat en guur is.
En je hebt natuurlijk in de huiskamer geen halsband en riem nodig.

De nadelen:

Waar voordelen zijn moet je ook nadelen kunnen bedenken.
Het kostte wat moeite om nadelen te vinden, maar hier zijn ze:

Gehoorzaamheid afdwingen
Als eigenaar kan je de hond niet meer dwingen om iets te doen.
Met de klassieke methode hebben de eigenaren de indruk dat dit wel kan. Maar: ook bij de klassieke methode kan een hond besluiten niet te doen wat de baas hem opdraagt, op het moment dat de riem los gaat en de hond vrij loopt kan hij doen en laten wat hij wil. De clickermethode is hier eigenlijk in het voordeel omdat de hond, als hij besluit iets te doen, het doet omdat het leuk is en beloond wordt. Daardoor neemt de kans toe dat het gedrag herhaald zal worden.
Als een hond soms niet direct luistert betekent dat eigenlijk gewoon dat de training nog niet ‘klaar’ is, en moet je nog even door gaan met het gedrag te vervolmaken.

Instelling baas
Dit is het moeilijkste punt.
Clickertrainen vraagt een andere instelling van de eigenaar dan traditionele training.
Je moet op zoek gaan naar gelegenheden om de hond te belonen, en desnoods ‘maak’ je de omstandigheden waarin het gewenste gedrag vertoond zal worden.
Boos worden als de hond niet direct doet wat je wilt werkt contra-productief. Wij zijn bijna allemaal groot geworden met straf en sancties voor ongehoorzaamheid. Bij clickertraining bestaat de enige straf uit het niet geven van een beloning voor niet gewenst gedrag.